En daar ging ik fout -een eindezinspunt- dus we beginnen gewoon opnieuw met het formuleren van De Langste Zin, want ik heb er niet alleen de tijd voor, maar ik heb ook een arrangement dat me vertelt dat ik vanavond eraan toe ben, dat ik het vanavond moet doen: het maken, het formuleren en het inspreken en voorlezen van De Langste Zin, wat die dan ook mag inhouden, want dat maakt eigenlijke helemaal niet uit; het uitgangspunt is ongelooflijk banaal, want het gaat puur om lengte en je weet als het om lengte gaat, dan is er iets fout, dat hoort eigenlijk helemaal niet ter zake te doen, want het gaat toch om kwaliteit, het gaat toch om substantie, het gaat toch om omvang in meer essentiële zin, zou je zeggen, maar vanavond is dat niet het geval, in elk geval niet voor mij, want ik ben bezig met het formuleren van De Langste Zin en daarbij is het voor mij alleen maar van belang om het een aan het ander te paren, of het nou iets met elkaar te maken heeft of niet, dat maakt helemaal niet uit in het formuleren van die langste zin, waarbij ik niet eens onderscheid wil maken tussen de langste zin in het Nederlands, mijn langste zin, of de langste zin in het algemeen, welnee, ik wil dat het één zin is, waarvan iedereen, in welke taal ook actief, zal kunnen toegeven dat dit werkelijk De Langste Zin is, maar of dat gaat lukken - ja - dat is natuurlijk weer een heel andere zaak, want daar ben ik een beetje onzeker over, want er zijn al verschillende pogingen gestrand om De Langste Zin of in elk geval de zin te maken waarvan ik denk dat het De Langste Zin is en iedere keer weer op iets anders, elke keer wel lijkt het mij duidelijk dat het een kwestie is van concentratie, want alleen gefocused, geconcentreerd, is het mogelijk om elke eindezinspunt te vermijden en daar een komma, een puntkomma of wat dan ook van te maken dat de ene zin aan de andere zin kan paren en zo kan blijven werken aan één geheel en ik moet je zeggen dat het mij bijzonder moeilijk valt om hier onder deze omstandigheden dat te doen en soms vraag ik me af of het niet beter zou zijn geweest om het in de studeerkamer te maken en hier vanavond alleen maar voor te lezen, maar ik denk dat het leuker is en ik denk dat het mij ook beter ligt om het zó te doen, puur improviserend, hoewel ik weet dat dat aan de schrijvers die het nalezen hilarische momenten zal opleveren en een ongelooflijke hoeveelheid leedvermaak, waar ik op zich niet op zit te wachten, want nu ik eindelijk een klein beetje bekend begin te worden, wil ik natuurlijk niet meteen wéér te kakken worden gezet door iemand met meer aanleg voor gesproken of geschreven tekst en desondanks probeer ik het gewoon te doen, want ik heb er schijt aan; wanneer jij schrijver bent en dit leest of hoort en denkt dat het belachelijk en banaal is dan denk ik: "Nou en, wat kan mij dat schelen," want ik doe in elk geval de poging, ik ga gewoon De Langste Zin maken of dat nou ergens op slaat of niet; het maakt mij helemaal niets uit, hoewel ik het wel weet: lengte is niet van belang, althans dat wordt mij altijd gezegd en daar ga ik dus maar van uit -daarom ben ik juist een specialist in ultra-korte zaken, in zeer gecomprimeerde settings, set ups, in zaken die zich helder en snel laten formuleren of samenvatten, waar ik een zekere naam in heb- maar vanavond ga ik proberen daar omheen te gaan, want vanavond heb ik maar één uitgangspunt en dat is het maken van de aller-, allerlangste zin, de zin die het waard is om de titel De Langste Zin te dragen, want ik zou graag een begin maken met een nieuwe traditie, een traditie die verder gaat dan die van Fidel Castro die met een viereneenhalf uur durende speech een Guinnes Book of Records record heeft gemaakt, maar als je het in zinnen opdeelt, waarschijnlijk lang niet zover is gekomen als ik bij mijn vorige poging om De Langste Zin te maken, een poging die strandde na achtenvijftig minuten en vijftig seconden, wat wat mij betreft niet niks is en als ik dan nu kijk naar de magere zeseneenhalve minuut die ik op dit moment bezig ben dan denk ik van ja, shit, gaat dat allemaal nog wel lukken vanavond, of gaat het anders lopen en dat blijft moeilijk te voorspellen, want ik concentreer me op het vermijden van die eindezinspunt, ik doe echt ontzettend mijn best, maar ik weet inmiddels hoe moeilijk het is, want ik ben al toe aan mijn tiende poging hier vanavond en ik hoop dat je het me vergeeft, want het neemt veel tijd in beslag en als je dit op dit moment leest, dan heb je het waarschijnlijk nog moeilijker dan de mensen die er live bij zijn, want die hebben in elk geval nog iets te zien, elkaar en misschien genieten ze wel van de muziek die op dit moment onder de zin klinkt, geklonken heeft moet ik zeggen want het is alweer voorbij of nee, daar begint het weer, dat heerlijke nummer Hindustan van The Three Suns uit november 1948, een bijzonder koude novembermaand met achtentwintig dagen vorst, waarvan drieëntwintig onder de min tien graden Celcius, zodat er eigenlijk weinig overbleef dan dicht op de kachel te zitten en de radio zo hard mogelijk te zetten, om te genieten van die heerlijke muziek van The Three Suns, waarbij je je tranen de vrije loop kan laten, zonder dat iemand zich afvraagt wat er in godsnaam met je aan de hand is en daar had men wel behoefte aan in november 1948, want al het oorlogsleed was nog lang niet geleden en dat gevoel, dat onze grootouders hebben gekend, dat gevoel, dat kun je vanavond meekrijgen dankzij de muziek van The Three Suns en eigenlijk is het jammer dat als je dit leest, deze langste zin, dat je dat dan niet erbij krijgt en ik kan je dan ook aanbevelen zelf eens op zoek te gaan naar een opname van The Three Suns, niet voor niets jaren zo succesvol geweest, dat ze zelfs op een groot label werden uitgebracht in 1948 en hoewel me op dit moment even ontschoten is hoe dat label heet, kan ik je wel vermelden dat er ongelooflijk leuke muziek op is uitgebracht, waaronder dus van The Three Suns, ook veel meer dan dit nummer, Hindustan, maar ook van heel andere artiesten die allemaal ongelooflijk populair waren in die eerste jaren na de oorlog toen naast Amerikaanse cultuur ook acts als The Three Suns absoluut succes hadden in Nederland en als ik ernaar luister op dit moment, dan begrijp ik ook een heel klein beetje waarom, want zeg nou zelf: dat vingervlugge van dat loopje dat er net was, dat is toch mooi, dat geeft toch net eventjes een accentje, waardoor je meegevoerd wordt in het sentiment van het lied - het is misschien een beetje technisch, maar laat ik eens iets zeggen over muziek en ik weet dat ik me dan op glad ijs begeef, want het is allemaal informatie uit de derde hand, maar het komt van mensen waarvan ik hoop dat die wel verstand hebben van muziek, die in elk geval rijksgediplomeerd componist zijn, zoals: het idee dat het toontje hoger dat we allemaal wel kennen een halleluja-gevoel geeft en dat dat halleluja-gevoel niet gekoppeld is, gebonden is moet ik zeggen, aan een bepaald persoon of een bepaald soort persoon, maar dat werkelijk iedereen datzelfde gevoel ondergaat als je luistert naar muziek en je hoort dat toontje hoger, die ene bepaalde techniek, zoals er ook akkoorden zijn die, in de juiste volgorde gespeeld, een bepaald gevoel geven, zoals een setting van een liedje in een mineur die ook daadwerkelijk een beetje een complentatieve of zelfs trieste stemming geeft, maar daarmee waarschijnlijk ook een heel mooi moment voor de mensen die het meemaken en mij is verteld dat dat soort dingen die je zou kunnen meten -want muziek is trilling van de lucht en valt nauwkeurig op te meten- dat die dingen universeel zijn, althans universeel als we puur kijken naar de mens en laten we het vanavond alsjeblieft daartoe beperken, want anders weet ik helemaal niet meer waarmee ik bezig ben en het is al zo complex, want De Langste Zin is een zin die alle kanten opgaat en ik ben er dus ook een beetje aan onderhevig, dus laten we ons beperken tot de mens, de mens in zijn geheel, als soort, die van muziek bepaalde effecten ondergaat, zoals - denk ik- van dit muziekje van The Three Suns een bijzonder meeslepende invloed uitgaat, terwijl het nummer wat sentimenteler klinkt dan het zou kunnen zijn, zo heeft André van Duin een versie uitgebracht in het Engels: Every Day, nee, Every Morning, Every Evening of zoiets, want in het Nederlands is het Ied're Dag, nee, ied're Morgen, ied're avond, denk ik aan jou, wat een mooie gedachte is en eigenlijk zou ik willen dat op dit moment ik die geachte ook zou hebben, maar dat is niet zo, want ik ben me aan het concentreren op De Langste Zin, wat in feite natuurlijk volkomen futiel is, zeker op de dag waarop mijn vriendin die ik zo enorm heb gemist thuis is gekomen en hier vanavond niet is, wat af en toe toch het gevoel geeft dat ik liever daar dan hier was geweest, maar ja, dat strookt niet helemaal met de ambitie om De Langste Zin te maken, dus daar trek ik me op dit moment maar even niets van aan en ik ga gewoon stug door met proberen die uitdaging tot een goed einde te brengen en dan zal ik echt nog even door moeten gaan want op dit moment ben ik nog maar een klein kwartier bezig en dat is wat mij betreft nog lang niet lang genoeg om de titel De Langste Zin toe te kunnen eigenen voor deze zin en daarom zal ik voorlopig nog wel eventjes doorgaan, maar de enige die ik heb gesproken die echt verstand heeft van taal -een vriendin van me die schrijfster is- die schrok enorm toen ik vertelde dat het vanavond zou gebeuren, De Langste Zin, want volgens haar getuigde het van teveel lef, van overmoed en was het totaal onhaalbaar, zou het me nooit lukken om iets te maken dat algemeen erkend zal worden als De Langste Zin, maar ik doe het toch, want ik ben eraan begonnen en waarom zou ik er dan niet mee doorgaan, waarom zou ik het niet gewoon blijven proberen, terwijl ik weet dat het eigenlijk geen doen is, want niemand houdt het vol, niet ik en ook niet iemand anders, niet iemand die dit leest, niet iemand die luistert, maar ik hoop natuurlijk dat degene die het wel doet een boeiend geheel zal aantreffen en brei van woorden, zinnen of liever gezegd bijzinnen, die alles bij elkaar een avontuur zijn en je iets vertellen over wat er allemaal zou kunnen gebeuren binnen zo'n complex geheel, als een lange reeks foto's, als een sequens waarin allerlei zaken worden aangestipt en niet alleen aangestipt maar ook waar ook werkelijk iets over wordt gezegd, wat niet mee zal vallen, want af en toe ben ik bijzonder afgeleid en dat bevordert de lengte van deze zin niet en dat is zeker wel de bedoeling en het zou me overigens bijzonder goed uitkomen als iemand de deur kon dichtdoen, want dan zou ik minder last hebben van het lawaai van buiten, dus daarom vraag ik het nog maar een keer: wil jij de deur achter je dichtdoen, dan hebben we iets minder last van het lawaai van buiten en dat zou mij bijzonder uitkomen, omdat dat de concentratie bevordert die ik absoluut nodig heb bij het formuleren van De Langste Zin want ik ben nu al achttieneneenhalve minuut bezig en ik zou er bijzonder graag ontzettend lang mee willen doorgaan, want ik weet dat ik nog een uur en twintig minuten mag doorgaan en het zou ook bijzonder grappig zijn als me dat zou lukken, want dan had ik een uur en veertig minuten in een enkele zin en mijn eereervorige poging strandde na achtenvijftig minuten en vijftig seconden wat voorwaar geen kattepis is, dus ik probeer het gewoon opnieuw, maar of het gaat lukken is natuurlijk altijd de vraag, want het is een kwestie van concentratie en voorzover ik weet is concentratie nou niets iets dat in onze cultuur nou zo vanzelfsprekend is ingebakken en al helemaal niet in mijn persoon, waarom ik ook altijd grote bewondering heb voor Aziaten die het voor elkaar kunnen krijgen om tijdens heel ingewikkelde dingen als Kung Fu of een andere vechttechniek, het voor elkaar krijgen om wat er ook gebeurd om hen heen zich perfect te focussen en met heel weinig maar bijzonder geconcentreerde kracht een enorme inspanning kunnen doen, want dat kan in verschillende technieken die allemaal Aziatisch zijn en waarschijnlijk al millennia geleden zijn ontstaan, hoewel ik persoonlijk daar alleen maar van horen zeggen iets van kan uiten; ik heb nooit het doorzettingsvermogen gehad om er echt mee bezig te gaan en vanavond had het me absoluut wel uitgekomen als ik dat in mijn portefeuille had, als ik dat kon, maar helaas, dat is niet het geval en daarom zal ik het moeten doen met mijn neurotische Westerse capaciteiten, die zich ook in elk geval niet in het bijzonder bepalen op het gebied van de taal, want daarvan heb ik veel te laat ontdekt dat er iets in zit, dat het leuk is om ermee bezig te zijn en dat communicatie tussen mensen eigenlijk een heel boeiend onderwerp is, terwijl toen ik nog op de middelbare school zat ik het alleen maar vervelend vond om woordjes te leren en al die grammaticale zaken in mijn hoofd te stampen, in mijn systeem te krijgen en daarom heb ik alle talen ook zo snel mogelijk laten vallen -hup, weg ermee, nooit meer wat meedoen dacht ik op dat moment- terwijl ik nu bij al mijn activiteiten steeds maar bezig ben met taal: zo doe ik een show in het Nederlands en heb ik als grapje bedacht dat ik hem ook zou kunnen doen in het Spaans en in het Duits en in het Engels en in het Frans en dat doe ik dan ook regelmatig en bij al die activiteiten stuit ik elke keer weer op diezelfde handicap, die zijn origine heeft in een verkeerde inschatting ergens op de middelbare school, toen ik door het docentencorps werd gedwongen om te kiezen voor een totaal exact pakket en zoals ik al eerder zei alle talen heb laten vallen, waar ik nu enorme spijt van heb, omdat ik als een klein kind moet communiceren met willekeurige Spanjaarden en de show waarin ik altijd probeer om een beetje wat dieper te gaan daar wel heel erg oppervlakkig en banaal moet houden, wat op zich heel erg grappig is, maar nooit een bewuste inzet is geweest, zoals ook vanavond weer van die uitgangspunten heeft die eigenlijk..eigenlijk...ja, ja, ja... een beetje twijfelachtig zijn, zoals bijvoorbeeld substantie in woorden uitgemeten om een langste zin maken -of in tijd for that matter- dat is natuurlijk eigenlijk niet iets waar je als fatsoenlijk mens aan begint, maar ik heb het wel gedaan en op dit moment zit ik dan ook op ruim vierentwintig minuten en ik weet inmiddels dat dat lang niet het latje is; welnee, daarnet zat ik op achtenvijftig minuten en vijftig seconden voor het mis ging, voor de eerste eindezinspunt er toevallig insloop en nu ben ik echt van plan dat niet te laten gebeuren, hoewel het heel erg waarschijnlijk is dat het toch weer vroeger is dan ik zou willen, maar ik ga het gewoon proberen vol te houden want ik heb nog vijf kwartier en ik weet dat ik in die tijd veel onderwerpen zou kunnen behandelen en als het een beetje tegenzit of misschien moet ik wel zeggen als het een beetje meezit dan raakt de fantasie een beetje uitgeput en zal ik toekomen aan echte zaken, aan dingen die daadwerkelijk aan de hand zijn met mij of naar mijn idee met de wereld om me heen en zo zou het opeens zomaar kunnen gebeuren dat ik in De Langste Zin iets formuleer dat iemand anders aanspreekt of misschien wel een of ander vaag therapeutisch doel heeft en voor mijzelf een heilzame werking, ofschoon het ook kan zijn dat dat allemaal niet gebeurt en in dat geval blijft het uitgangspunt van De Langste Zin wat het is: een puur banaal uitgangspunt van substantie, waarbij kwaliteit niet ter zake doet, maar kwantiteit is waar het allemaal over gaat en ik weet natuurlijk dat als je dit hoort of leest je wellicht zult denken dat het een beetje genant is of ben ik dan de enige die dat soort gedachten heeft, dat blijft altijd de vraag en een vraag die op allerlei manieren terugkomt als je een beetje Calvinistisch bent aangelegd, wat ongetwijfeld zal gelden voor de meeste mensen in ons Hollandse polderlandschap en daarom ervaar ik het zelf ook altijd als een enorme bevrijding om een snuif te nemen van een andere cultuur: zo heb ik zeveneneenhalf jaar een Portugese vriendin gehad en ik kan het iedereen aanbevelen -echt waar- want het levert weer heel andere facetten op van het leven, zoals in Portugal en ik denk ook in Spanje en Italië het familieleven eigenlijk veel belangrijker dan bij ons in Nederland, want zoiets als elkaar trouw beloven bestaat daar nog, dat is daar gewoon nog het uitgangspunt en hoewel ik heel anders gewend was en zeer vele relaties al achter de rug had, heb ik me gelaafd aan dat fantastische idee: zij voor mij en ik voor haar en dat niet zomaar maar jaren achter elkaar en het was dan ook een ontzettende schok na zeveneneenhalf jaar te horen dat het toch voorbij zou moeten zijn, hoewel dat waarschijnlijk al jaren eerder aan de hand was had ik nooit gedacht dat zij, die zo serieus in het leven stond, dat werkelijk zou menen, maar na vijf minuten was het duidelijk dat dat toch echt het geval was en nog geen twee minuten later had ik mijn tas gepakt en was ik op weg naar buiten om nooit meer terug te keren en er restte nu weinig anders dan een vrijblijvende aanbeveling te doen voor het erop na houden van een latijnse vrouw, die kun je overigens ook in andere landen halen, daar hoef je helemaal niet voor naar Portugal, het kan namelijk ook heel goed in bijvoorbeeld Brazilië, waar op dit moment een overschot is aan vrouwen en dat geeft net wat meer druk dan de economische druk in Oost Europa en dat betekent dat een willekeurige man uit Nederland die een salaris heeft daar een aardige vrouw kan ophalen om zijn eigen leven wat completer te maken, maar ja, daar ben ik nooit aan begonnen: ik heb het altijd maar gehouden op kijken om me heen of er tussen de vrouwen die ik ken niet eentje zit waar ik toevallig enorm op val, want als dat gebeurt, dan kan het ook zijn dat dat wederzijds is of wederzijds wordt en als dat zo is dan kan er iets moois ontstaan en naar mijn ervaring is dat mooie toch een uitstekende reden om nog eventjes door te leven en om eens met wat anders bezig te zijn dan de eeuwige competitie met anderen die er altijd zal zijn, want we zijn gewoon oeran oetangs die elkaar proberen onder de indruk te brengen van wat we kunnen en hoe we het kunnen, of dat nou de moeite is of niet en dat is waarschijnlijk heel erg primitief, het zit waarschijnlijk waanzinnig diep ergens onder in ons systeem en wellicht is er ook ergens een gen aanwijsbaar, of zal dat binnenkort het geval zijn, waar dat gedrag in zit, dat oeran oetang gedrag, dat de drijfveer is voor heel veel van onze acties, wat eigenlijk een heel vreemd idee is, dat een soort die in staat is om te roepen dat Johannes Paulus de Tweede nu onmiddellijk heilig moet worden verklaard of dat soort ingewikkelde ideeën kan delen met elkaar, dat die soort tegelijkertijd zo primitief is, dat er altijd indruk moet worden gemaakt op soortgenoten en een tijdje geleden probeerde ik het nog eens uit: ik had toen een vriendin en die ging op een avond ongelooflijk vreemd, want ze was bijzonder onder de indruk geraakt van een jongeman die haar diep in de ogen had gekeken en mooie dingen had toegeroepen en terwijl ze in principe de avond daarvoor, nee, in de praktijk, de vorige avond nog met mij had gedaan, kon ze het niet laten om zich door dat type enorm te laten nemen, wat ik zag aankomen maar op geen enkele manier kon voorkomen en waarom ik enorm verdriet had en toen ze de volgende dag, ja, of nou, diezelfde dag, of beter gezegd diezelfde nacht naast me in bed schoof en vroeg: "Kan ik hier nog wel terecht?" en ik zei: "Natuurlijk," en ik kreeg opeens het gevoel dat er iets radicaals moest gebeuren en dat is absoluut een primitief gevoel en laat ik het even heel banaal zeggen: ik wilde gewoon enorm met haar neuken, om het als het ware er weer uit te werken, uit dat lichaam en achteraf gezien is dat een hele gekke zaak eigenlijk, want het slaat nergens op, maar het was wel aan de hand, maar laat ik er niet te lang bij stil blijven staan, want of ik er ooit een pointe over zou kunnen formuleren is op zich al de vraag en of ik dat vanavond in De Langste Zin voor elkaar krijg is al helemaal discutabel; er valt veel over te zeggen, maar ik denk niet dat dit de juiste plek is om dat te doen, want dat kan alleen maar afleiden en dat kan ik niet gebruiken, want ik ben op zoek naar substantie, ik ben op zoek naar woorden die deze zin oneindig kunnen verlengen, kunnen maken tot wat de ambitie is van deze poging, het formuleren van De Langste Zin, een zin langer dan alle bekende zinnen, een zin langer dan het laatste hoofdstuk van Ulyses, een zin langer dan het gedicht over Rotterdam van Jules Deelder, een zin die niet alleen de geschiedenis in kan gaan als De Langste Zin van dit moment, maar misschien ook wel even zal volhouden dat te zijn, want dat is absoluut de inzet en daarom ben ik nu al zesendertigeneenhalve minuut bezig met het maken van die ene zin -of nou, dat is misschien wat teveel gezegd, dat is misschien te zwaar aangezet- het moet niet gebeuren, het màg gebeuren, want in De Langste Zin is alles mogelijk; die is complex, die is lang en bevat veel gedeeltes waarin dingen kunnen gebeuren die zich direct naast elkaar niet zouden verhouden, maar een beetje uit elkaar geplaatst allemaal toch een hele natuurlijke plek krijgen, eigenlijk zo natuurlijk als D66 op dit moment zijn plek heeft gevonden in onze regering door het snel laten vallen van één persoon en toen ik dat merkte heb ik wel even moeten slikken, ik heb het een keer of twee mogen meemaken, zo'n belangenstrijd, waarin verschillende mensen aan tafel zitten en in meerderheid wordt besloten en opeens het toch weer ander lijkt te zijn, blijkt te zijn, dan het leek te zijn en dat is pittig, althans het is pittig voor degene die men laat vallen en ik heb ook eigenlijk met name vanuit die hoek de hele boel bekeken, het nieuws gevolgd en niet eens nagedacht over de consequenties voor mijn eigen portemonnaie of over de toekomst van mijn kinderen, of de kinderen van anderen, of het algemeen belang, als het ging om het hele gewirwar van de afgelopen tijd, maar ik heb het puur beoordeeld op zijn eigen meritis, zijn menselijke aspecten en met name de bitterheid die het eventueel zou kunnen veroorzaken bij de voormalige minister van -wat was het ook weer...bestuurlijke vernieuwing en koninkrijkszaken en misschien ook wel grotestedenbeleid, iets dat door zijn eigen partij is uitgevonden en een nieuwe invulling is van wat redelijkheid in de politiek zou kunnen betekenen: namelijk er gewoon eens naar kijken wat er echt toe zou doen, proberen om een beetje substantieel onderzoek te paren aan analyse die wellicht handvaten geeft voor beleid dat werkelijk iets kan veranderen, wat gemiddeld genomen niet meevalt en daarom vallen ook regelmatig regeringen en blijkt het niet mee te vallen om bij verkiezingen weer een meerderheid te behalen, terwijl het heel makkelijk kan zijn om als nieuwe beweging heel veel stemmen te krijgen, blijkt dat in het vervolg veel moeilijker te liggen, want wie vertrouwt je nog als je eenmaal hebt laten zien wie je bent en op dit soort momenten zend ik graag een sms en daar schrijf ik dan in: "Ik heb je enorm gemist," of: "Ik mis je enooorm" en met mijn smart sms systeem komt daar dan uit: "Ik mis je donoro," waardoor ik weet dat ik een fout heb gemaakt, zodat ik het nog even kan verbeteren in: "Ik mis je enorm. Wil je graag morgen zien, maar heb een afspraak om vijf uur" en of dat ook werkelijk ergens op slaat, ik weet het niet, maar ik ben erg blij met sms, want daarmee kan ik dit soort dingen gewoon direct communiceren, zonder eerst een telegram te sturen of de telefoon te pakken en eventueel tegenspraak te krijgen, het wordt nu een briefje en het ligt op dit moment te wachten, te wachten op gelezen te worden de kans dat er dan weer een antwoord komt is ook aanwezig, want ik stuur het niet zomaar weg naar een willekeurig nummer, maar ik denk daarover na en in dit geval weet ik ook naar wie ik het heb verstuurd en ik hoop natuurlijk dat dit resulteert in het antwoord dat ik wil, zoiets als: "O, ik zou het zo fijn vinden om jou ook te zien. Kom alsjeblieft naar me toe," of: "ik wil je ook graag zien, maar ik weet dat je vanavond tot laat werkt, dus ik kom zelf wel naar je toe," maar of dat er komt is nu moeilijk te voorspellen, daar komen we trouwens later wel op, want mocht ik een antwoord krijgen, dan zal ik het zeker melden binnen dit complexe geheel van De Langste Zin, want hoewel die dat nu nog niet mag heten, gaat het wel die kant op, denk ik, ofschoon ik natuurlijk weet dat het ridicuul is en dat ik hem aan het vullen ben met een hele hoop bagger, ben ik het gewoon aan het proberen alsof het normaal is, alsof het ook voor anderen zo is -kom binnen- alsof het normaal is dat ik hier bezig ben met het maken van de aller, allerlangste zin, De Langste Zin, die bestaat uit heel, heel veel woorden en toch ook wel af en toe een idee, zo zijn er hier in het pand allerlei schrijvers actief, van heel divers pluimage, een aantal mensen die erkend zijn als literair schrijver en een aantal die dat eigenlijk niet zijn, die een soort volksschrijver zijn of woordperformer, of zou dat woordartiest heten, of taalperformer, of, nou ja, hoe men dat ook noemt, dat maakt helemaal niet uit, je begrijpt wel wat ik bedoel, de Bart Chabot-achtigen, allemaal mensen in elk geval, die bezig zijn met ontzettend hun best te doen of eventueel alleen maar talent hebben en dus helemaal niet zo hun best hoeven te doen om mooi met taal om te gaan en daartussen sta ik op dit moment met het meest banale uitgangspunt van allemaal, want ik rijg woord aan woord aan woord, zonder dat ik me afvraag of het betekenis heeft, zonder dat ik nadenk of ik de pointe wel kundig en zo bondig mogelijk weet te formuleren, want het maakt me werkelijk niet uit, al kost het duizend woorden om geen idee neer te leggen, dan nog is het een goed uitgangspunt, een goede bijdrage aan deze langste zin en ben jij ook zo substantieel ingesteld, dan doe je er goed aan deze zin te lezen en overigens wil ik je sowieso een compliment geven omdat je zover bent gekomen dat je dit stukje van de zin ook kunt volgen, voor mij een bijna glorieus moment in de zin, een plek die markant is, omdat ik nu binnen dertig seconden toe ga zijn aan het verbeteren van het record tot op heden van De Langste Zin, want de langste poging tot nu toe is achtenveertig minuten en vijftig seconden geweest en ik zie dat ik zojuist de negenenveertig minuten ben gepasseerd, dus daarmee is voor mij alweer een klein beetje, nee, is zonder meer, een glorieus moment aangebroken, omdat ik daarmee De Langst Zin, in elk geval van vanavond, aan het formuleren ben en dat betekent dat ik na een aantal pogingen toe ben aan de allerlangste van vanavond, die misschien wel de titel De Langste Zin zal kunnen dragen en, als het een beetje meezit, ook nog erg lang als zodanig door de geschiedenis zal gaan, maar de tijd zal het leren, dat wil zeggen: ik heb nog maximaal vijftig minuten te gaan en da's niet niks; vijftig minuten erbij zijn wellicht een reden voor anderen om het niet ook te gaan proberen en hoewel dat zeker geen uitgangspunt is, hoop ik natuurlijk wel dat het voorlopig niemand lukt, want daarmee zou ik de enige zijn die kan zeggen: "Ik heb De Langste Zin gemaakt" en zouden er wellicht anderen te vinden zijn die zeggen: "Hé, hij heeft De Langste Zin gemaakt," waarmee ik een zekere status zou krijgen, een status als woordkunstenaar, een status die ik tot nu toe zeker nog niet heb, want wie heeft er nou ooit gehoord van mij als woordkunstenaar, behalve dan de paar mensen die me kennen als een liefhebber van literatuur, die daar als hobbyist en amateur redacteur af en toe mee bezig is, geweest, moet ik zeggen, want de laatste tijd komt het eigenlijk nauwelijks voor, want sinds een tijdje hou ik me alleen maar bezig met improvisatie, althans als het dan gaat om woorden, improvisatie en niet meer dan dat en even iets heel anders: ik kreeg vanavond een smsje met de vraag of ik maandagavond iemand van Schiphol kan halen die zwaar beladen is en die waarschijnlijk ook graag even wil bijpraten en ik vraag me op dit moment af, of ik het moet doen, wat eigenlijk vreemd is, maar ik kan het wel verklaren: ik heb namelijk maandag al afspraken staan en zondag ook en één afspraak daarvan is een afspraak die voor mij belangrijk is, dat is die van zondag en daardoor heb ik een aantal dingen op maandag gezet, die alles bij elkaar mijn agenda redelijk vullen. Het is eigenlijk heel erg raar, maar nu ik het verzoek heb gekregen om die persoon op Schiphol op te halen ben ik opnieuw een overweging aan het maken over die dingen van maandag en kom ik erachter dat die dingen die ik eerst heel belangrijk vond, toen ik het afsprak, dat die na een aantal dagen zijn verschoven in mijn hoofd, minder belangrijk zijn geworden en ik denk dat dat weer een kwestie is van concentratie, want als ik terwijl ik de afspraak maak dichter bij mezelf zou zijn en ik zou alleen afspreken wat werkelijk van belang is, dan zou ik herinnerd aan die afspraak weer denken dat het heel goed is dat ik die afspraak heb gemaakt en zou ik er geen moment aan twijfelen dat ik eraan vast moest houden, dat ik hem onverkort moest doorzetten, maar dat is niet het geval: ik ben weer aan het schuiven, hoewel ik het sms verzoek nog niet heb beantwoord, omdat ik er nog over nadenk -kan ik het maken, gaat het me lukken- en weet je wat, ik ga het maar gewoon doen, want wie weet levert het voldoende compensatie op en daarnaast kan ik natuurlijk altijd vragen om die andere afspraak te verzetten, of iets anders indelen, of misschien kan ik het wel wat efficiënter doen, dat ik gewoon wat minder tijd neem voor hetzelfde en wellicht stimuleert dat wel weer degene met wie ik een afspraak heb om iets meer zelf voor elkaar te bakken, zodat ik zelf weer wat meer tijd over heb, zoiets heet management geloof ik, maar ook daarvan heb ik eigenlijk geen verstand, niet dat dat veel terzake doet in het kader van De Langste Zin, die wat mij betreft nog heel erg lang mag doorgaan, wat heel erg moeilijk zal worden, want met een zekere regelmaat ben ik erg afgeleid en zou ik bijvoorbeeld dolgraag een beetje nicotine krijgen, een sigaret roken, maar of me dat gaat lukken voor het einde van deze zin, dat is heel erg de vraag en eigenlijk gewoon onmogelijk, want terwijl ik De Langste Zin zeg, zit ik ook vast aan de microfoon en de recorder waarmee dit alles wordt opgenomen en die zijn gebonden aan een bepaalde plek, maar ja, alleen maar op die manier gaat het me lukken om hier ook werkelijk De Langste Zin te vervolmaken en o, wat had ik er veel voor over gehad, als hier iemand was geweest die de hele avond had willen luisteren naar dit gelul, of als ik had geweten dat er iemand was geweest die tot hier zou komen bij het lezen van De Langste Zin, want dan had ik geweten, dat het de moeite was, wat natuurlijk een belachelijk idee is -de moeite, wat in hemelsnaam is de moeite- behalve het snel maken van een kind en zorgen dat je zelf de mensheid voortzet of dat soort dingen, of zoiets, want alles is essentieel, als je überhaupt essentieel kunt zijn, want soms denk ik wel eens: het doet er allemaal niet toe, het maakt allemaal niet uit, wat je ook doet, wie je ook bent en waar je ook vandaan komt en waarheen je ook gaat, het maakt allemaal niet uit en dat is geen prettig idee, dat is nou niet iets dat je de motivatie geeft om heel erg lang door te gaan met leven of iets dat daar op lijkt, een soort tijdsverdrijf, dat door heel veel mensen wordt gebezigd, dat wel, hoewel er weinig van zijn die net als ik bezig zijn met het proberen te formuleren van De Langste Zin, want ik ken niemand die het heeft gedaan, niemand die zoiets heeft geprobeerd, ik ken zelfs geen marathonloper, of was het een politicus die het vorig jaar heeft geprobeerd in New York, of was het...nee, het was Willem Alexander, het was onze eigen kroonprins, het Dommertje van Wassenaar, de Blaaskaak van het Paleis, de Piloot zonder Talent, de Bestuurder met het Waterhoofd, de enige prins in Europa met een vrouw die de moeite is en dat is vandaag niet veranderd met het huwelijk van Prince Charles en Camilla -god hebbe haar ziel, want wat moet ze allemaal doorstaan met zo'n familie en de positie van haar nieuwe schoonmoeder als hoofd van de kerk, want dat zal haar leven echt niet aangenamer maken, maar ja, ze kiest er zelf voor, terwijl ze weet waar ze aan begint, hoewel ik het graag anders zou zien, zou ik niet weten hoe, want ook hier heb ik echt geen kijk op, op koninklijke zaken rond het Britse vorstenhuis, want daarvoor ben ik helemaal niet geequipeerd, ofschoon ook ik het leuk vind om er af en toe mee te koketteren, maar even dit: het zal je vreemd aandoen als je dit leest, maar ik gebruik voor het bevorderen van de concentratie bij het formuleren van De Langste Zin een hoofdtelefoon, omdat die een beetje van de audio-omgeving afsluit en zorgt dat ik niet de hele tijd last heb van al dat langslopende publiek, dat op zich een hele fijne aanvulling is bij het maken van deze langste zin, maar me af en toe enorm kan afleiden, doordat de concentratieboog van het publiek een hele andere is dan die van mezelf en bovendien nog eens kan verschillen van persoon tot persoon, zodat voor je het weet ik afgeleid ben en de eindezinspunt zet die ik probeer zolang mogelijk te vermijden en dat is enorm jammer, dus dat laat ik niet gebeuren, want ik ben nog lang niet klaar, want De Langste Zin moet die titel kunnen dragen door werkelijk enorm lang te zijn en ik ben dan ook enorm blij dat ik hier al een uur en vijf minuten bezig ben, want dat betekent dat het in elk geval niet niks is: het is in elk geval een hele hoop tijd, waarin ongetwijfeld veel woorden zijn gevallen en als je op dit moment dit stukje van mijn zin leest, dan heb ik enorm respect voor je doorzettingsvermogen, want als ik er al een uur over doe om het uit te spreken ben jij zeker een half uur aan het lezen, als geoefende lezer, om zover te komen en ik zou het persoonlijk absoluut geweldig vinden en ik vind het dan ook jammer dat ik het niet van tevoren heb geweten, zodat ik dit nu uitspreek en daar helemaal niet van op de hoogte ben, terwijl het zo'n inspirerend idee zou kunnen zijn dat ik zou weten dat op dit moment in de zin er iemand is, die die zin vanaf het begin heeft gevolgd en nog steeds bezig is, wat een bizar idee is, eigenlijk onvoorstelbaar, dus laat ik er vooral niet te lang bij stil blijven staan, maar snel overstappen naar een ander onderwerp: bijvoorbeeld op de wijnfles die ik hier voor me heb en dan tref ik het niet, want het is een wijn uit Argentinië en daar heb ik absoluut geen verstand van, hoewel ik wel weet dat in Argentinië veel Franse druiven, van origine Franse druiven worden geteeld, erop nagehouden, hoe heet zoiets, in elk geval zijn er boeren die ze laten groeien en ook op tijd weer van de wijnranken halen zodat er wijn van gemaakt kan worden, zodat wij die weer kunnen drinken, met een paar tussenstappen waarmee ik je niet zal vermoeien, want -ach- dat kun je jezelf ook wel voorstellen en echt ter zake doet het niet, hoewel dat weer niet uitmaakt, want wat doet nou ter zake als het gaat om substantie, als het puur gaat om lengte, dan maakt het verder niks meer uit en daarom rijg ik het een aan het ander in een poging om zover te komen dat andere mensen zullen erkennen dat dit toch wel heel erg lang was, dat het wellicht De Langste Zin was -ever- dat zou mooi zijn, dat zou heel erg fijn zijn, want dat is de inzet van deze avond, anders dan andere avonden, want meestal ben ik er niet zo mee bezig, met substantie; meestal ben ik op zoek naar ledigheid, af en toe naar kwaliteit, maar eigenlijk nooit naar substantie, terwijl er heel veel mensen zijn die daar heel anders over denken: die houden van veel, die houden van groot, die houden van meer, wat het ook is en voor mij geldt dat niet; ik wil ook regelmatig minder, gewoon minder, omdat het beter is, of eenvoudigweg omdat het makkelijker is, want dat kan ook - soms is makkelijker minder en soms is minder beter en soms is beter makkelijker, soms gaat dat ook allemaal niet op en dat is eigenlijk jammer, dat je daar nou niet één stelregel voor kunt verzinnen die altijd opgaat, in alle gevallen, maar er is altijd wel een situatie te verzinnen waarop zoiets niet toepasbaar is en daarom zullen we het toch een beetje moeten doen met ons gezonde verstand, wat een heel vreemd begrip is eigenlijk; zo las ik laatst dat het gezond verstand de afgelopen drieduizend jaar - eh pardon - de afgelopen driehonderdduizend jaar niet meer is geëvolueerd, terwijl zoveel andere dingen dat wel zijn en o, wat snak ik naar nicotine, niet een klein beetje, maar echt enorm, alsof ik er volledig van afhankelijk ben, alsof het me helemaal overneemt, alsof ik aan niets anders meer kan denken, dan dat ik over een half uur, maximaal, verlost ben van deze plek en naar beneden kan en het op een roken kan zetten en mijn aderen weer kan laten vullen- via mijn longen, de longblaasjes, naar de haarvaatjes, naar de vaten, naar de aderen - met nicotine, die me rustig zal maken, die me kalm zal houden, zo heel anders dan op dit moment in De Langste Zin, hoewel ik het heel graag anders had gewild, want o, wat graag had ik het roken allang opgegeven, maar tot nu toe is me dat niet gelukt, terwijl ik het vaak genoeg heb geprobeerd, of nou, dat is ook eigenlijk onzin, vaak genoeg, waar heb ik het nou toch over, natuurlijk niet vaak genoeg, want anders was het wel gelukt, want in principe is één poging voldoende, mits je er maar echt mee stopt, dan kun je volstaan met zo'n eerste poging, terwijl als dat niet lukt, het misschien ook wel nooit gaat en met een beetje mismazzel je de ene na de andere mislukte poging doet en dat geldt ook voor mij, want ik heb het geprobeerd, ik heb het wel drie keer geprobeerd en als ik het me goed herinner was de poging waarin ik het het langst heb volgehouden echt weken, maanden denk ik, ja maanden, waarin het me lukte om nooit een sigaret aan te raken en bij andere pogingen duurde dat wat korter, maar is het me ook lang gelukt, althans lang voor een fanatieke roker zoals ik en iedere keer weer ging ik voor de bijl, maar ja, ook dat is cliché, overkomt natuurlijk heel veel mensen, dus laat ik je de details besparen, maar navrant is het wel, ja, het is gewoon niet leuk, het is erg confronterend en alleen maar als ik me even bepaal bij de idee dat het er allemaal niet toe doet, wat ik doe of wat ik laat, dat het echt helemaal geen zak uitmaakt, alleen dan raak ik er niet ongelooflijk depressief van, maar op momenten dat ik even terugkijk op die pogingen om bijvoorbeeld met roken te stoppen of iets anders te doen dat echt ingrijpend is en ik zie mijn mislukkingen, dan denk ik -godverdomme- waarom is het nou niet mogelijk dat gewoon te doen en vol te houden. terwijl mensen om me heen dat gewoon wel voor elkaar krijgen, terwijl ook zij allerlei dingen hebben in het leven dat ze zenuwachtig maakt, dat ze aangeslagen doet zijn, dat ze doet denken aan hoe lekker het is om zo'n heerlijke sigaret te roken en toch kunnen ze het gewoon laten en ik, ik niet en daarom zit ik hier nu op dit moment te snakken naar één enkele sigaret, naar een heel klein beetje nicotine in mijn bloed, maar het is me niet gegund, want ik spreek in 2005 en er is iets veranderd en waarschijnlijk denk je "dat is maar goed ook" maar ik kan me op dit moment daar niets bij voorstellen, ik vind het gewoon ontzettend kut en laat mijn moeder het niet horen, want dit zou haar bitter tegenvallen, hoewel ik dat niet helemaal kan controleren, want ik heb haar al lang niet meer gesproken, ofschoon dat weinig had gescheeld, want vanmiddag belde mijn mobiele telefoon per ongeluk haar nummer en toen ze opnam en ik haar stem hoorde, raakte ik alleen maar in paniek en heb snel de verbinding verbroken, zodat ik de confrontatie niet aan hoefde, wat natuurlijk belachelijk is voor iemand van 43 jaar, maar allicht valt het gewoon te scharen onder midlife crisis, een fenomeen waarvan ik gelukkig weet dat ik niet de enige ben die er last van heeft, nee, dat zijn er wel meer: zo heeft een ex van me een man die een vriendin heeft die waarschijnlijk net zo oud is als de mijne en hoewel ik het zelf niet voel hoor ik wel van mensen dat dat te jong is, in elk geval te jong voor als je een vrouw hebt van je eigen leeftijd, want die zal dat niet leuk vinden, die zal dat niet pikken en dat geeft dus problemen, zoöok bij haar en haar man, maar wat doet het er eigenlijk toe als ik bezig ben om De Langste Zin te formuleren, dan hoef ik je helemaal niet lastig te vallen met dit soort anekdotes, laat staan met de details ervan, dus die laat ik ook snel weg en ik anonimiseer het zoveel mogelijk opdat ik mijn dierbaren kan beschermen tegen al te veel vrijpostige ruchtbaarheid, die natuurlijk snel genoeg is bereikt, want wat mag je eigenlijk over iemand vertellen aan weer een ander zonder dat het te ver gaat, maar ik heb daar geen idee van, hoewel het heel snel een soort roddelen is, dus daar zullen we maar even niet aan beginnen: zo ga ik in deze zin niets vertellen over wat ik weet over het sexleven van de directeur-generaal van het Vredespaleis, want zo discreet ben ik wel, dat ik dat gewoon voor me hou en ook helemaal niets, of nee: ach, ik ga er niet eens aan beginnen, nee, ik hou het op wat ik wel ga zeggen, ik ga helemaal niet beginnen aan het formuleren van alle dingen die ik ga uitsluiten, die ik niet wil betrekken in De Langste Zin, want dat leidt alleen maar af en in principe heb ik genoeg aan de onderwerpen die ik wel aan bod wil laten komen in De Langste Zin, om die zin te maken, want daar moet ik me op focussen; ik moet me erop blijven concentreren, omdat ik weet dat het er anders niet van komt en ik wil zo graag dat het me lukt om De Langste Zin hier vanavond te maken; immers, ik ben eraan begonnen en ik ga er ook gewoon mee door, want het is nog lang geen twaalf uur en voor je het weet is dat wel het geval, want ik heb nog achttien minuten te gaan en achttien minuten is een hele hoop tijd, waarin ik nog een reeks onderwerpen kan behandelen en dat hoeft niet eens oppervlakkig, want ik heb er tijd genoeg voor in dat complexe geheel van De Langste Zin, die nog lang niet is afgelopen en dit is echt niet meer het begin, dit is niet het beginnen iets te doen, of het opnieuw beginnen iets te doen, maar het is eerder het doorgaan, doorgaan waar de rede daar helemaal geen aanleiding toe ziet, waar het gevoel zegt: "Stop en ga wat anders doen," waar mijn hart zegt: "Ga nou in godsnaam hier weg en vlieg naar je vriendin, omdat je haar zo mist," of zegt mijn hart misschien wat anders - dat is altijd moeilijk te peilen, want wie weet, wie weet wat er echt aan de hand is, dat is over het algemeen alleen aan de psycho analisten om dat vast te stellen en helaas, ken ik er weer wat teveel om daar genoeg geloof aan te hechten, want het blijft altijd maar een beetje gissen, een beetje proberen, een beetje poken, een beetje analyseren en dan kijken wat ermee gebeurt, ofschoon dat in dit verband natuurlijk niet terzake doet, want ik ben alleen op zoek naar substantie: ik wil veel woorden, ik wil heel veel zinsdelen, ik wil erg veel bijzinnen, om uiteindelijk te komen tot die ene zin die de moeite waard is om De Langste Zin te noemen en op zich ben ik al een eind op weg, want ik zie dat ik al één minuut en zevenentwintig seconden bezig ben, eeuh, één uur en zevenentwintig minuten en dat voorwaar niet heel erg kort voor het formuleren van één enkele zin, want ik ben er in elk geval een stuk langer mee bezig dan in mijn vorige poging, die na zesenvijftig minuten en vijftig seconden strandde in een onverwachte en ook absoluut onbedoelde eindezinspunt, maar ditmaal hou ik het wat langer vol en het kijken naar een klok waarop bijna anderhalf uur staat dat doet me op dit moment echt genoegen, want toen ik eraan begon, dat ik: "Ja, ik doe het gewoon" en toen het eenmaal vastlag, dacht ik: "Dat gaat me wel lukken," maar vanochtend toen ik wakker werd leek het alsof het nooit zou gaan lukken, althans dat gevoel had ik en dat is niet meer weggegaan, de hele dag door op de achtergrond aanwezig als een soort vaag tromgeroffel in het oerwoud, het oerwoud van mijn leven, waarin van alles gebeurt, maar één ding niet dat op dit moment heel graag zou willen en dat is het roken van een sigaret, het tot me nemen van een minimale dosis nicotine, waarmee mijn arme verslaafde lichaam weer een beetje kalmte zou kunnen vinden, maar dat zit er niet in, want ik spreek hier in 2005 en er is wat veranderd: het is niet meer zo dat waar je een ander kunt schaden je dat gewoon mag doen, terwijl het vroeger geen probleem was; vroeger kon het zijn dat je iemand doodsloeg omdat je dat genoegen gaf en was dat normaal, in elk geval als je een beetje een positie had, dan kon je je dat gewoon veroorloven en vandaag de dag is dat allemaal veranderd, eigenlijk sinds vrij recent is het zo dat je aansprakelijk kan worden gesteld voor allerlei zaken die je veroorzaakt, bijvoorbeeld letsel aan een ander, dus als je vandaag iemand doodslaat omdat je bijvoorbeeld vindt dat dat leuk is, dan kun je daar wel eens zwaar voor gepakt worden en ook voor minder grote schade kan een claim aan je worden opgelegd en dat kan heel vervelend zijn, het kan een enorme invloed hebben op wat je verder kunt, eventueel zelfs funest zijn voor al je pogingen verder nog iets te ondernemen, want het is niet denkbeeldig dat je volledig lam wordt gelegd als de schade aan de ander echt groot is en nou is het niet zo dat één sigaret zoveel schade veroorzaakt aan de mensen om me heen, dat die allemaal een claim zullen indienen en me voor de rechter zullen slepen en alles uit me zullen trekken wat er in me zit, althans dat lijkt me sterk, nee, ik kan gerust stellen: dat gaat niet gebeuren, maar het principe blijft overeind, het is schadelijk voor de ander, daarom heeft de overheid er iets op gevonden en dus zit ik hier op prachtig decaansmeubilair in een prachtig gymnasium in een ruimte die daar bijzonder voor geschikt is, zonder dat ik een sigaret kan opsteken, zodat ik mezelf enorm opgejaagd voel en dat eigenlijk al uren, want zoveel tijd is er toch wel nodig om te komen tot De Langste Zin, die als het goed is nog lang niet ten einde is, want zo is het nou ook weer: ik ga het niet nu opgeven, ik ben eraan begonnen en wil ermee doorgaan tot het niet meer kan, tot het onmogelijk is om nog een vervolg te maken of ik -per ongeluk natuurlijk- ergens een eindezinspunt laat vallen, die niet achteraf bij het uittypen kan worden vervangen door een puntkomma, een dubbele punt of een prachtig stijlmiddel dat anders is dan de eindezinspunt, zoals bijvoorbeeld de wat mij betreft beroemde pijnlijke stilte....een stijlmiddel dat het uitstekend doet in in ieder geval ieder toneelstuk -en dan spreek ik uit ervaring- en laat ik er meteen een advies aan toevoegen: als je ooit toneel gaat spelen en je bent op zoek naar diepgang laat dan een pijnlijke stilte vallen en laat die langer duren dan je zelf voor mogelijk had gehouden want je zal zien dat op dat moment ieder in het publiek ervan overtuigd is dat dit stuk heel diep gaat, heel diep, echt iets te zeggen heeft en dat is natuurlijk waarnaar iedere toneelspeler op zoek is - ga je schrijver worden, ja, dan zou ik niet weten wat je moet doen en ook liedjesschrijvers kunnen daar weinig mee, met dat stijlmiddel, maar het is wel een leuke- daarnaast doet de pijnlijke stilte het ook heel goed in sociaal verband, bijvoorbeeld in een gesprek dat echt ergens over gaat, als er bijvoorbeeld door de ander iets wordt gevraagd -dat heel belangrijk is voor die ander- aan jou, als je dan een pijnlijke stilte laat vallen, oe, dan heb je al bijna geantwoord en als daarna je antwoord alsnog komt, kan het een extra porté krijgen, een extra impact hebben en nog beter aankomen dan het geval was geweest als je je antwoord direct, plof, had gegeven en dat heeft zijn voordelen: het is een retorisch middel, maar het geeft ook iets aan, het wordt heel weinig toegepast in speeches, omdat de kans dat iemand anders het woord neemt natuurlijk altijd aanwezig is als de pijnlijke stilte al te lang duurt, want als er geen duidelijke reden voor is, bijvoorbeeld een groot applaus, uitbundig gejuich of onstuimige aanmoediging van het publiek, dan kan het wel eens betekenen dat de speech is afgelopen, zoals dat ook hier bij deze zin het geval zou kunnen zijn, als ik op dit moment een pijnlijke stilte zou inlassen en in die tijdsspanne zou vergeten waar ik was geëindigd, dat zou pas echt pijnlijk zijn, dat is in elk geval niet de inzet, want ik wil graag door met De Langste Zin en als je dit leest kun je helaas niet horen wat ik op dit moment hoor en dat is een hele zooi vogeltjes in het Mongoolse landschap, waar de natuur nog natuur is en zo ver weg geen snelweg te bekennen is dat het geluid van de natuur ook nog gewoon het geluid van de natuur is, iets dat wij in Nederland helemaal niet meer kennen en het is me opgevallen dat in veel andere landen dat ook niet meer het geval is, want nergens kun je een opname maken van het geluid om je heen en hoor je geen verkeer, niet in een bos, niet aan het strand, nergens en ik vind dat zelf verschrikkelijk jammer, want geluiden in zijn puurheid, die hebben toch wat, hoewel als je luistert naar dit Mongoolse landschap je natuurlijk allerlei geluiden door elkaar heen hoort: water - denk ik - dat stroomt en os-achtige beesten, zeker ook een vogel en af en toe een geluid dat aangeeft dat er weer een minuut voorbij is, maar in elk geval niet één geluid dat de natuur in zijn geheel representeert en wat mij betreft is dat ook de charme, dat dingen zo door elkaar kunnen gaan, dat het één grote chaos is en toch dat je er naar luistert en denkt: "Hé, dit is Mongolië," want dat is het wel: deze opname is gemaakt in -waarschijnlijk- 1994 en toen was er überhaupt nog geen enkele ontwikkeling geweest in Mongolië, alleen wat herders of herder-achtige mensen, in elk geval nomaden, eenzaam daar hoog in de bergen -een prachtig land denk ik, hoewel ik er nooit ben geweest en waarschijnlijk ook nooit ga komen, maar ik denk altijd dat het een soort Eskimo-land is en Mongolen lijken wat mij betreft op Eskimo's en daar heb ik wel eens een film over gezien, dus ik denk iets te weten van Mongolië en Mongolen, waaronder het volgende: ik heb een vriend, die homo is en die kwam in de kroeg een Rus tegen, die ook homo was en studeerde in Nederland om iets meer te weten van bestuurskunde, een hele wetenschap op zich en het onvermijdelijke gebeurde: de twee werden verliefd op elkaar en zolang hij studeerde, de Rus, in Nederland, ging dat allemaal goed, ze hadden een mooi leven, waar alle dingen elkaar afwisselden die elkaar moeten afwisselen om een goed leven te hebben, maar na de studie moest de Rus -vond ie- terug naar Rusland om de in Nederland opgedane kennis over te dragen aan de Russen -en ik maak deze anekdote af, hoewel de tijd eigenlijk al voorbij is- dus hij ging terug naar Rusland om daar bestuurskunde te onderwijzen aan allerlei Russen die moesten gaan besturen, de besturende klasse, afkomstig uit het hele land, zodat het gebeurde dat mijn vriend uit Nederland bij zijn geliefde in Rusland op bezoek ging en met hem op vakantie ging, beginnend in Moskou waar zijn Russische vriend woonde, daarna naar de Datsja naar zijn Russische schoonmoeder en daarna naar een andere stad, waarvan ik de naam even kwijt ben, waar weer een andere Russische vriend woonde en daarna op tour door heel dat grote immense Rusland, of liever gezegd, door de voormalige Sovjet Unie heen op bezoek bij ex-leerlingen van de in Nederland gestudeerde bestuurskundige, wat ze bracht naar het meer waar Tjaikovski ooit Het Zwanenmeer over gecomponeerd heeft, een prachtig meer, hooggelegen, met inderdaad veel zwanen, maar ook in een gebied op de grens met Mongolië en wat me enorm opviel dat was dat de Russische Mongolen, of Siberische Mongolen, daar wil ik even van af zijn, dat dat mensen zijn met een bijzonder ontwikkelde cultuur en heel veel gevoel: zo gaan ze graag de sauna in met al hun gasten en hebben daar behalve het gewone sauna gebeuren met heet en warm en koud en afwisseling daarin ook hele sessies in een soort middenkamer, allemaal met een badjas aan, waar wordt gegeten en gedronken en liederen worden gezongen en ik heb een video gezien van zo'n sessie, waarin mijn Nederlandse vriend en zijn Russische vriendje daar op bezoek waren met aanwezig de burgemeester, de politiecommissaris en een operazanger, die diezelfde dag een concert gaf in het grote theater van dat stadje en die was uitgenodigd om ook in de sauna te komen en daar voor de gasten een aria te zingen en niet alleen een aria te zingen, maar ook aan tafel te zitten om te laten zien dat een zeer gewaardeeerde artiest het de moeite vond om met de burgemeester en de politiecommissaris aan tafel te zitten in de sauna met hun zeer belangrijke vrienden, want daar was een Nederlander bij en in Mongolië is dat zeker van belang en misschien is dat ook tevens mijn laatste reisadvies van deze avond: wil jij je echt belangrijk voelen, ga naar Mongolië, want daar is dat absoluut aan de hand, daar worden niet alleen lintjes aan bomen geknoopt als een ding dat helpt voor de ziel van je voorouders, maar daar wordt ook opgezien tegen een Westerling en zeker één uit Nederland, daarom denk ik dat dat in elk geval een goed reisadvies is en het is tegenwoordig ook goed te doen, Mongolië, niet ver weg en nu is het vijf over twaalf, één uur en vijfenveertig minuten na het begin van mijn poging tot het formuleren van De Langste Zin en ik vind het genoeg.